Situatie
De locatie is een oude balzaal. Waarin vroeger officieren met hun dames zwierden. Ze zeggen dat de Duitsers het nog gebouwd hebben.
Hier vindt de avond over vluchtelingen plaats. De zaal is lang en hoog.
Groots eigenlijk.
En een geval van ouderwetse en vergane glorie.
Rommel op het toneel. Verveloze muren achter de coulizen.
Er komen – verspreid over de avond – honderden bewoners. Sommigen bezorgd. Anderen opgefokt. Weer anderen willen weten hoe ze kunnen helpen. Maar die laatste groep durft dat niet hardop te zeggen. De angst voor tegenstanders zit diep.
Ook de gemeente kijkt bezorgd naar
Men wil geen herhaling van Steenbergen.
De voorbereiding is dan ook intensief.
De avond zelf
De toon van de gesprekken is bij de start van de bijeenkomst nog rustig.
Mensen verspreiden zich langs de tafels. Medewerkers van gemeente, COA en IND geven in overhemd uitleg geven over de plannen. Bewoners stellen kritische vragen. En luisteren. Met jassen aan.
Enige honderden mensen komen in de panden van een oude kazerne te wonen. Gezinnen, maar ook alleen reizende mannen. Vooral over die laatste groep wordt hard gefantaseerd.
Er vinden rustige gesprekken plaats. We hebben de avond slim georganiseerd.
Geen langdurige toespraken waarna de zaal kan reageren, maar een open informatiemarkt. De burgemeester en een bestuurslid van het COA zeggen twee keer kort iets zeggen over de situatie.
Ik zorg voor een korte inleiding. Benoem de intentie van de gemeente, maar ook het gevoel van sommige verontruste bewoners. Ik zie een aantal mensen knikken.
Er wordt nog niet geroepen of geschreeuwd.
Eén onruststoker (donkere pet, armen gekruist, pokdalig gezicht) schuift door de rijen.
Ik sein naar één van de agenten in burger. Die gaan rustig naast hem staan.
De burgemeester frommelt meer dan normaal aan zijn stropdas. Hij heeft veel ervaring. Maar ook voor hem is deze avond anders dan andere.
De bestuurders geven in hun toespraak aan dat ze vooral met bewoners in gesprek willen.
En dat is ook precies wat er gebeurt. Tientallen mensen drommen om de bestuurders heen. Die moeten praten als brugman, maar verder lijkt het een rustige avond te blijven.
Bij de tweede ronde van de publieke praatjes slaat de vlam echter in de pan.
Buurtbewoners roepen dat de gemeente toch al besloten heeft en dat er niet naar hen wordt geluisterd.
“Ja dat klopt”, roept een ander.
De groep die gaat roepen wordt steeds groter. De sfeer in de zaal verandert. Wordt onrustig. Je voelt dat dit het kantelpunt van de avond kan worden.
Ik loop snel met de microfoon naar de man die als eerste begon te roepen. Ik vraag hem rustig waarmee ik hem kan helpen. Hij vertelt nogmaals, maar nu in de microfoon – dat hij vindt dat de gemeente eerst met de bewoners had moeten praten.
De anderen kunnen niets anders dan luisteren. De zaal wordt weer stil.
Ik vat zijn antwoord samen. Hij knikt en voelt zich gehoord. Dan is er iemand die toch weer extra olie op het vuur wil gooien.
Ik hou hem kort door vriendelijk te vragen of hij bedoelt dat zijn dorpsbewoner zelf niet in staat is om te zeggen wat hij denkt. Dan is hij weer stil.
De burgemeester geeft een korte reactie.
Maar dat is in het heetst van de strijd wat wollig.
Ik help de bewoner om alsnog antwoordt te krijgen.
Dat zijn de momenten waarop het echt helpt dat je onafhankelijk bent.
Dan komt het hoge woord er uit. De burgemeester zegt dan dat de spreker eigenlijk gelijk moet geven. En dat hij iedereen die dat vervelend vindt uitnodigt voor een persoonlijk gesprek. En dat gebeurt dan enkele minuten later.
De zaal ontspant.
Aan het einde van de avond zijn we allemaal een halve kilo lichter. Maar we komen niet op het journaal – de avond is goed verlopen.
Het effect
Op het moment van schrijven zijn de eerste vluchtelingen op het terrein opgevangen. De gemeente heeft een inlooppunt georganiseerd waar burgers direct hun klachten kwijt kunnen. Een idee van de bewoners, dat door de gemeente direct is opgepakt.
De opvang verloopt op dit moment zonder grote problemen.
Conclusie is dat een goede voorbereiding cruciaal is.
Daarbij praat je vooraf niet alleen praat over de inhoud. Je neemt ook de opzet van het programma door. En je de reacties die je kan verwachten. Zodat je een goed antwoord paraat hebt.